Ο κόσμος είναι έτοιμος να ακούσει τις ιστορίες των γυναικών
Η Kristin Hannah ξεκίνησε το γράψιμο μέσα στη δεκαετία του '80 - εποχή όπου το να δημοσιεύσει κανείς τα κείμενά του δεν ήταν και τόσο εύκολη υπόθεση, καθώς η χρήση ενός μέσου όπως το διαδίκτυο δεν ήταν άμεσα διαθέσιμη ούτε διαδεδομένη. Πρώην δικηγόρος, εγκατέλειψε τη δουλειά της προκειμένου να αφοσιωθεί στη φροντίδα και την ανατροφή του γιου της. Το πρώτο της μυθιστόρημα, με τον τίτλο A Handful of Heaven, κυκλοφόρησε τον Ιούλιο του 1991. Ακολούθησαν άλλα 23 βιβλία, καθώς και συμμετοχές σε συλλογικές εκδόσεις και ανθολογίες. Στην Ελλάδα κυκλοφορούν τρία ως τώρα μυθιστορήματά της, από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος: Το Αηδόνι (2016) και Αχανής Μοναξιά (2018) σε μετάφραση Χριστίνας Σωτηροπούλου και Ο Κήπος του Χειμώνα (2017) σε μετάφραση Έφης Τσιρώνη. Με την ευκαιρία της πρόσφατης ελληνικής έκδοσης του δεύτερου, η Αμερικανίδα συγγραφέας βρέθηκε στην Αθήνα την εβδομάδα που μας πέρασε, για να υπογράψει αντίτυπα των βιβλίων της και να συζητήσει με Έλληνες αναγνώστες. Πρόσχαρη και ομιλητική, απάντησε με προθυμία στις ερωτήσεις του κοινού, έλυσε απορίες και εξήγησε το σκεπτικό πίσω απ' την επιλογή των θεμάτων της. Η Αχανής Μοναξιά της βρίσκεται ήδη σε διαδικασία μεταφοράς στη μεγάλη οθόνη, ενώ το συνδρομητικό κανάλι Netflix έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον για το ημιαυτοβιογραφικό της μυθιστόρημα Firefly Lane (2008) και τη συνέχειά του, Fly Away (2013).
Τα βιβλία σας έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες. Πώς το εισπράττετε αυτό;
Με μεγάλη ευχαρίστηση! Καταλαβαίνω γιατί ρωτάτε - μερικοί συγγραφείς είναι πολύ προστατευτικοί απέναντι στο έργο τους και δεν θα δέχονταν εύκολα μια τέτοιου είδους επέμβαση, πόσο μάλλον αν δεν μπορούν να ελέγξουν αυτοπροσώπως την πιστότητα της μετάφρασης, ή και την ποιότητά της. Εμένα, όμως, ελάχιστα με απασχολεί αυτό. Είναι χαρά μου - και τιμή μου - να κερδίζω αναγνώστες και από άλλα μέρη του κόσμου.
Έχετε δηλώσει ότι δεν θα σας πείραζε να γίνουν αλλαγές στα μυθιστορήματά σας, σε περίπτωση κινηματογραφικής ή τηλεοπτικής προσαρμογής τους.
Πρόκειται για εντελώς διαφορετικό μέσο. Εστιάζει σε πολύ συγκεκριμένα πράγματα μέσα σε περιορισμένο χρόνο και απαιτεί ηθοποιούς προκειμένου να αποδοθεί. Αυτό που θα με ευχαριστούσε θα ήταν να μην αλλοιωθεί η "καρδιά" του κειμένου μου. Για να γραφτεί ένα βιβλίο, καθώς και για να διαβαστεί, χρειάζεται αμέτρητες ώρες εμπειρίας από την ύπαρξή μας μέσα στον κόσμο και τη γνώση μας γι' αυτόν. Μια ταινία, πάλι, κρατάει μονάχα ένα δίωρο, αλλά είναι ικανή να μας συνεπάρει, να μας χαρίσει τρομερές συγκινήσεις. Προσπαθώ, λοιπόν, να αφήνω τον καθένα να κάνει αυτό που ξέρει να κάνει καλύτερα. Αν το αποτέλεσμα είναι επιτυχημένο, έχει καλώς. Όσοι από μας τυχαίνει να είμαστε και μανιώδεις αναγνώστες, τρέμουμε για το τι πρόκειται να αντικρίσουμε κάθε φορά που ένα βιβλίο "μεταφράζεται" κινηματογραφικά ή τηλεοπτικά. Άλλοτε μας ικανοποιεί η μεταφορά, άλλοτε όχι. Είναι αναπόφευκτο...
Εάν επρόκειτο για δραστική αλλαγή - να είναι ο κεντρικός σας ήρωας άντρας και να τον μετατρέψουν σε γυναίκα, για παράδειγμα;
Κάτι τέτοιο δεν θα με πολυπείραζε. Θα με ενοχλούσε απείρως περισσότερο αν, ας πούμε, "σκότωναν" ένα πρόσωπο που δεν πεθαίνει στο πρωτότυπο, ή και το αντίστροφο. Τυχόν αλλαγές στη γραμμή της πλοκής και στο φύλο των ηρώων, μάλλον θα τις δεχόμουν. Θα προτιμούσα, ωστόσο, η ζωή τους στη βάση της να παραμείνει έτσι όπως τη φαντάστηκα εγώ.
Πολλά από τα πρωταγωνιστικά σας πρόσωπα είναι γυναίκες.
Φυσικά. Έχω την αίσθηση ότι ζούμε σε μια εποχή ιδιαίτερα ευνοϊκή, όπου ο κόσμος είναι έτοιμος να ακούσει τις ιστορίες των γυναικών. Στην πορεία της ανθρωπότητας ανά τους αιώνες, πάμπολλες ιστορίες γυναικών έχουν χαθεί, διότι ως τώρα η ιστορία γραφόταν από άντρες και αφορούσε κυρίως τους άντρες. Μια σημαντική πτυχή του Αηδονιού είναι, κατά τη γνώμη μου, το ότι δείχνει στις νέες γυναίκες πως κι εμείς μπορούμε να γίνουμε ηρωίδες. Κι εμείς είμαστε γενναίες και δεν διστάζουμε να βάλουμε τη ζωή μας σε κίνδυνο για το κοινό καλό, ακόμα κι αν δεν πολεμάμε στα χαρακώματα. Το να βιώνει μια γυναίκα τις συνθήκες της ναζιστικής κατοχής, ήταν ένα διαφορετικό είδος μάχης.
Η Isabelle, λόγου χάρη, δεν διαφέρει από έναν άντρα ήρωα, αφού συμμετέχει ενεργά στον αγώνα εναντίον των κατακτητών.
Ακριβώς! Και αν το καλοσκεφτούμε, ο κίνδυνος είναι συνήθως μεγαλύτερος για μια γυναίκα - ιδίως αν έχει παιδιά, των οποίων τη ζωή πρέπει να προστατέψει. Οι γυναίκες κινδυνεύουν πολύ περισσότερο σε καιρό πολέμου. Χρειάζεται απίστευτο θάρρος - τόσο από την πλευρά μιας γυναίκας σαν την Isabelle, η οποία επιδεικνύει απροκάλυπτο ηρωισμό, όσο και από της Vianne, η οποία πασχίζει με κάθε τρόπο να προστατέψει τα παιδιά της. Η ιστορία της Vianne, άλλωστε, είναι και η ιστορία κάθε γυναίκας σε καιρό πολέμου. Κατά κανόνα, οι γυναίκες είναι επιφορτισμένες με το να κρατούν την οικογένειά τους ενωμένη - και τις ισορροπίες γενικότερα. Αν και πρόκειται για ευθύνη υψίστης σημασίας, συνήθως υποτιμάται, επειδή θεωρείται δεδομένη. Όποιος όμως βρεθεί στη θέση αυτή, θα καταλάβει ότι μονάχα εύκολο δεν είναι. Υπάρχουν ιστορίες γυναικών από το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο που δεν έχουν ακόμα ειπωθεί και ο κόσμος πρέπει να τις μάθει.
Μια γυναίκα σε ρόλο ήρωα μπορεί, ίσως, να κινηθεί πιο ευέλικτα από έναν άντρα...
Έχετε απόλυτο δίκιο - πέρα απ' το ότι είμαστε και πολύ σκληρές, πιο σκληρές απ' τους άντρες. Δεν μας το αναγνωρίζουν, βέβαια, αλλά έτσι έχουν τα πράγματα (κι ας μην τους συμφέρει). Γι' αυτό και ιστορικά πλαίσια όπως εκείνο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου προσφέρουν πλήθος δυνατοτήτων σ' έναν συγγραφέα: του επιτρέπουν να αναδείξει την εξέλιξη ενός χαρακτήρα μέσα απ' την ανακάλυψη των ίδιων του των δυνάμεων. Πράγμα το οποίο ισχύει, κυρίως, για όσες γυναίκες δεν είχαν ποτέ τους φανταστεί πως κάποτε έμελλε να δοκιμαστούν με τέτοιον τρόπο, να αναμετρηθούν με μια παρόμοια πρόκληση - να δώσουν τόσες μάχες. Η χειρότερη δοκιμασία, μάλιστα, ήταν να αντιμετωπίσουν την επιστροφή των συζύγων τους. Πώς μπορούσαν αυτές οι γυναίκες να ξαναγυρίσουν στη ζωή που είχαν πριν τον πόλεμο, ενώ τόσα και τόσα είχαν μεσολαβήσει; Στη διάρκεια της έρευνάς μου για το Αηδόνι, παρατήρησα κάτι ενδιαφέρον. Οι περισσότερες γυναίκες στον καιρό του Β' Παγκοσμίου Πολέμου - και κάθε άλλου πολέμου, υποθέτω - είχαν φερθεί με τεράστια γενναιότητα, παίζοντας την ίδια τους τη ζωή κορόνα γράμματα. Ποτέ όμως δεν μίλησαν σε κανέναν γι' αυτό, ούτε στα παιδιά τους, ούτε στους άντρες τους. Κανείς ποτέ δεν έμαθε για την καθοριστική τους συμβολή στην επιβίωση τόσων άλλων ανθρώπων. Και στο τέλος έπρεπε να επιστρέψουν στον παλιό τους τρόπο ζωής, σαν να μην είχε συμβεί τίποτα στο μεταξύ.
Στην εποχή μας βλέπουμε ότι υπάρχει δεκτικότητα προς έναν διαφορετικό τύπο γυναίκας, που δεν υπακούει πια στα γνωστά στερεότυπα (να είναι πιο συναισθηματική, να επιδιώκει σταθερούς δεσμούς και τα συναφή). Οι σημερινές μυθιστορηματικές ηρωίδες είναι πιο ρεαλίστριες, έως κυνικές - και δεν φοβούνται να το δείξουν.
Μα γι' αυτό και πληθαίνουν οι ηρωίδες που διαπρέπουν καθαρά στο πεδίο της δράσης. Αποκτούν υπερφυσικές δυνάμεις και κατατροπώνουν τρομακτικούς εχθρούς. Κι έτσι δίνουν το καλό παράδειγμα στα μικρά κορίτσια, δείχνοντάς τους πως δεν υπάρχει ένας μονάχα τύπος γυναίκας και πως μπορούν να γίνουν ό,τι επιλέξουν στη ζωή τους, δίχως να αναγκάζονται να συμμορφωθούν με ένα συγκεκριμένο πρότυπο. Δεν έχω πλάσει προς το παρόν καμιά απόλυτα κυνική ηρωίδα, αλλά είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο ότι ο κόσμος αλλάζει - οι γυναίκες στην πλειονότητά τους εργάζονται, όλο και πιο πολλές αποφεύγουν το γάμο και τις συναισθηματικές δεσμεύσεις. Κι αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό. Πρόκειται για κάτι που όντως συμβαίνει και κάποια στιγμή θα το αποδεχτούμε, είτε μας αρέσει, είτε όχι. Και είναι καθήκον μας να δώσουμε στις γυναίκες της επόμενης γενιάς να καταλάβουν πως έχουν επιλογές και μπορούν να γίνουν ό,τι θελήσουν. Είναι εκπληκτικό το πόσο έχουμε προχωρήσει. Και τώρα είναι η ευκαιρία μας να αξιοποιήσουμε αυτήν την πρόοδο, συνειδητοποιώντας τη δύναμή μας και δοκιμάζοντάς την στην πράξη. Έχουμε, βέβαια, ακόμα πολύ δρόμο μπροστά μας, γιατί δεν είναι εύκολο να αλλάξουν ριζικά οι νοοτροπίες από τη μια στιγμή στην άλλη.
Θα εκλείψουν κάποτε οι αναχρονιστικές αντιλήψεις;
Ας το ελπίσουμε. Προσωπικά, επιμένω να αισιοδοξώ. Στις μέρες μας, έχουμε περισσότερο από ποτέ ανάγκη την αισιοδοξία - και τη δράση.
Νωρίτερα, στην παρουσίαση του βιβλίου σας, είπατε ότι οι τελευταίες προεδρικές εκλογές στην Αμερική σας θύμισαν τη δεκαετία του '70...
Ναι, γιατί και τότε ήταν μια εποχή φοβερού διχασμού, γενικευμένης οργής και έλλειψης κοσμιότητας. Ήταν καιροί επικίνδυνοι. Τα ίδια συμβαίνουν και τώρα, με αποκορύφωμα τη νομιμοποίηση της οπλοκατοχής. Το να έχεις ένα όπλο στο σπίτι δεν σου δίνει παρά την ψευδαίσθηση της ασφάλειας - στην πραγματικότητα, συνυπάρχεις με τον ίδιο τον κίνδυνο. Ο πειρασμός να το χρησιμοποιήσεις με την παραμικρή αφορμή είναι μεγάλος, με πιθανές ολέθριες συνέπειες για τις οποίες υπάρχει άγνοια και κανείς δεν τις λογαριάζει. Συνήθως αποφεύγω να μιλάω για το θέμα αυτό, γιατί φρίττω και μόνο που το σκέφτομαι.
Πριν αφοσιωθείτε αποκλειστικά στη συγγραφή, ήσασταν δικηγόρος. Τι σας έδωσε το ερέθισμα να καταπιαστείτε με το γράψιμο;
Άρχισα να ασχολούμαι σοβαρά με το γράψιμο όταν ήμουν έγκυος στο γιο μου. Αποφάσισα να μείνω στο σπίτι για να φροντίζω η ίδια το παιδί μου, αντί να αναγκαστώ να το στείλω σε βρεφονηπιακό σταθμό. Έπρεπε, λοιπόν, να βρω κάτι να κάνω ώσπου να επιστρέψω στη δουλειά - πράγμα το οποίο, τελικά, δεν έγινε ποτέ: δεν εργάστηκα ξανά ως δικηγόρος. Την αγαπούσα τη δουλειά μου, αλλά δεν συγκρίνεται σε καμιά περίπτωση με τη χαρά της συγγραφής.
Έχει τύχει να σας εμπνεύσουν οι υποθέσεις που είχατε αναλάβει ως δικηγόρος;
Ναι, βέβαια. Για αρκετά απ' τα βιβλία που έχω γράψει, χρειάστηκε να ανατρέξω στις νομικές μου γνώσεις. Αν και ομολογώ ότι με ενδιαφέρουν περισσότερο τα ανθρώπινα συναισθήματα και ο κόσμος γύρω μου, οι αλληλεπιδράσεις των προσώπων. Και χαίρομαι πολύ όταν τα βιβλία μου καταφέρνουν να συγκινήσουν τους αναγνώστες.
Ποια ήταν η πρώτη ιδέα που σας έδωσε το έναυσμα να γράψετε;
Όταν η μητέρα μου έμαθε ότι έπασχε από καρκίνο του μαστού, αρχίσαμε να συζητάμε σχετικά με την ασθένειά της. Από κει ξεκίνησαν όλα. Την πρώτη ιδέα για να γράψω μου την έδωσε εκείνη και την επεξεργαστήκαμε μαζί. Το δεύτερο βιβλίο που έγραψα, τελείως μόνη μου αυτήν τη φορά, είχε θέμα την Αλάσκα, επειδή η συγκεκριμένη περιοχή μού είναι ιδιαίτερα αγαπητή. Οι ιδέες μου πηγάζουν κυρίως από τα προσωπικά μου βιώματα και συναισθήματα.
Τα οποία περνάτε από κάποιο "φίλτρο", ή τα αφήνετε να εκφραστούν ελεύθερα;
Φροντίζω πάντα να τα "φιλτράρω", έτσι ώστε να μην είναι πια αποκλειστικά δικά μου, αλλά να τα οικειοποιούνται οι ήρωές μου, μέσα απ' το βλέμμα και το χαρακτήρα των οποίων ξεδιπλώνεται η ιστορία κάθε φορά. Στηρίζομαι περισσότερο στο πώς ανταποκρίνομαι εγώ η ίδια σε διάφορα ερεθίσματα. Ωστόσο, ακόμα κι αν ένα πρόσωπο περνά ό,τι ακριβώς έχω κι εγώ περάσει, δεν με αντιπροσωπεύει απόλυτα. Μπορεί να το έχω πλάσει πάνω στα δικά μου βιώματα, αλλά δεν είναι το μυθιστορηματικό alter ego μου. Δεν μπορώ, πάντως, να αρνηθώ ότι η διαδικασία αυτή με βοηθά ψυχολογικά. Είναι ένα είδος έμμεσης ψυχοθεραπείας. Απ' την άλλη, δεν θα ήθελα ποτέ να γράψω κάτι μόνο και μόνο για να το βγάλω από μέσα μου. Δεν θα ήταν υγιής μια τέτοια αντίδραση, όσο ειλικρινή και αν είναι τα κίνητρά της.
Μια και μιλάμε για ειλικρίνεια - θεωρείτε ότι ο συγγραφέας την οφείλει πάντα στους αναγνώστες του;
Νομίζω πως αυτό εξαρτάται απ' τον ίδιο το συγγραφέα και τους λόγους για τους οποίους κλίνει προς μια ορισμένη θεματολογία. Προσωπικά, είμαι ευθύς άνθρωπος και πιστεύω ότι αυτό βγαίνει και στα γραπτά μου. Γράφω ό,τι έχω να γράψω και αφήνω την τελική "ετυμηγορία" στον αναγνώστη.
Μιλήσατε προηγουμένως για την Αλάσκα. Στην Αχανή Μοναξιά, που διαδραματίζεται εκεί, αναφέρεστε στην απομόνωση μ' έναν τρόπο ιδιαίτερο. Δεν πρόκειται για την απομόνωση ενός ατόμου, αλλά μιας ολόκληρης κοινότητας, που έχει μεταφέρει τον τρόπο ζωής της σ' ένα απομακρυσμένο μέρος. Θα λειτουργούσε κάτι τέτοιο στην πραγματικότητα;
Μα όντως συμβαίνει στην πραγματικότητα, όσο κι αν φαίνεται απίστευτο - και ως έναν βαθμό, τουλάχιστον, λειτουργεί. Το είχα παρατηρήσει για πρώτη φορά μέσα στη δεκαετία του '70, αλλά και σήμερα ισχύει, σε περιοχές όπως η Αλάσκα. Μικρές απομονωμένες κοινότητες, που το χειμώνα δεν έχουν καν πρόσβαση σε πόσιμο νερό. Είναι εντελώς αποκομμένες, τόσο μεταξύ τους όσο και από τον υπόλοιπο κόσμο. Και αυτός ο τρόπος ζωής είναι εκούσιος. Όσοι μένουν εκεί, δεν θέλουν να τους επιβάλλει κανείς το πώς θα ζουν και πώς θα επιβιώσουν. Σχηματίζουν αυτόνομες κοινότητες οι οποίες, αν και ετερόκλητες, είναι εξαιρετικά σφιχτοδεμένες. Οι συνθήκες στην Αλάσκα είναι πράγματι ακραίες, απάνθρωπες. Οι κάτοικοί της είναι πολύ σκληραγωγημένοι και ξέρουν να υπερασπίζονται τον εαυτό τους. Πρόκειται στην κυριολεξία για μια συνεχή μάχη του ανθρώπου με τη φύση. Και μέσα σ' όλα, πρέπει να φροντίσουν για τα συνηθισμένα καθημερινά ζητήματα, όπως το να πάνε τα παιδιά στο σχολείο. Για τον εξωτερικό παρατηρητή, το φαινόμενο είναι πράγματι συναρπαστικό. Εμένα, πάντως, με καταγοητεύει.
Μέσα σε μια τόσο κλειστή κοινότητα, οι εντάσεις μεγιστοποιούνται...
Φυσικά. Οι κοινότητες αυτές απαρτίζονται από άτομα με ισχυρό χαρακτήρα, τα οποία βάζουν την ανεξαρτησία τους πάνω απ' όλα - γι' αυτό και έχουν δημιουργήσει ένα είδος συμμαχίας, με βάση τις κοινές τους ιδέες και επιδιώξεις. Δεν είναι κάτι που θα βρούμε σε οποιαδήποτε γωνιά της γης. Αν και με ελκύει αυτός ο τρόπος ζωής, προτιμώ την Αλάσκα το καλοκαίρι. Το χειμώνα είναι πολύ σκοτεινά, λόγω του φαινομένου που ονομάζουμε Βόρειο Σέλας. Δεν το έχω δει από κοντά - ελπίζω, όμως, κάποτε να μπορέσω. Φαντάζομαι, βέβαια, ότι το να ζει κανείς μόνιμα σ' ένα μέρος όπου η μέρα και η νύχτα εναλλάσσονται με τόσο αργούς ρυθμούς, θα είναι μάλλον εφιαλτικό. Και σίγουρα δημιουργούνται ψυχολογικές εντάσεις.
Ζείτε μέσα σε πόλη;
Όχι. Μένω σ' ένα μικρό νησί. Λατρεύω τη θάλασσα. Είμαι, όμως, πολύ κοντά στον "πολιτισμό" - μισή ώρα με το πλοίο. Έχω πρόσβαση σε όλα όσα χρειάζομαι.
Ασχολείστε συστηματικά με το παρελθόν των προσώπων σας, συσχετίζοντάς το με το παρόν τους. Τελικά γίνεται να ξεφύγει ποτέ κανείς απ' το παρελθόν του;
Το παρελθόν είναι οπωσδήποτε καθοριστικό για τον καθένα μας. Πράγματα που συνέβησαν στα πιο τρυφερά μας χρόνια, οι οικογένειες μέσα στις οποίες γεννηθήκαμε και ανατραφήκαμε, οι τραυματικές εμπειρίες της παιδικής μας ηλικίας, επηρεάζουν αποφασιστικά τη μελλοντική μας πορεία. Αν θέλω οι αναγνώστες μου να κατανοήσουν σε βάθος τους ήρωές μου, πρέπει να αναφερθώ στις στιγμές εκείνες του παρελθόντος τους οι οποίες τους έκαναν αυτούς που είναι. Καθώς μεγαλώνουμε, προσπαθούμε να αφήνουμε πίσω μας τις δυσάρεστες αναμνήσεις. Έλα, όμως, που ορισμένες δεν μας εγκαταλείπουν ποτέ... Είμαστε, λοιπόν, υποχρεωμένοι να τις κουβαλάμε για πάντα μέσα μας. Αν είμαστε τυχεροί, ίσως κάποτε κατορθώσουμε να συμβιβαστούμε μαζί τους. Αλλιώς, θα γίνουν ο άξονας μιας διαρκούς εσωτερικής πάλης υπαρξιακού χαρακτήρα - κι έτσι, ποτέ δεν θα μπορέσουμε να απαλλαγούμε απ' τον παλιό μας εαυτό. Εμένα, ας πούμε, δεν έχει πάψει να με κατατρύχει ο χαμός της μητέρας μου. Γι' αυτό και στα βιβλία μου καταπιάνομαι τόσο συχνά με υποστασιακά ζητήματα. Η σχέση μητέρας-κόρης είναι θέμα που με απασχολεί σχεδόν μόνιμα και είναι από τα θέματα εκείνα που αποτελούν κοινό σημείο αναφοράς για την ανθρωπότητα, διαχρονικά και παγκόσμια. Πάρα πολλοί έχουν βιώσει παρόμοιες καταστάσεις. Όσα μας ενώνουν ως είδος, είναι πολύ περισσότερα απ' όσα μας χωρίζουν. Ακόμα και αν κάποιος δεν έχασε ειδικά τη μητέρα του, σίγουρα αντιμετώπισε ή θα αντιμετωπίσει μια άλλη απώλεια. Όλοι γνωρίζουμε το πένθος, κι αυτό μας βοηθά να προσεγγίσουμε έναν μυθιστορηματικό χαρακτήρα που περνά κάτι αντίστοιχο.
Αρκετές από τις ηρωίδες σας είναι πολύ νέες και ωριμάζουν κατά την εξέλιξη της πλοκής. Τα κορίτσια του σήμερα βλέπουν τον κόσμο πολύ διαφορετικά απ' ό,τι σε παλιότερες εποχές;
Βεβαίως. Θα προσέξατε ότι οι κοπέλες για τις οποίες γράφω είναι των δικών μου καιρών, επειδή ξέρω από πρώτο χέρι τι όνειρα και τι έγνοιες είχαμε τότε, πώς ήταν ο κόσμος που μας περιέβαλλε. Οι σημερινές δεκατριάχρονες έχουν τελείως διαφορετικές προσλαμβάνουσες, μια και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν μεταβάλει τις δυναμικές. Στις μέρες μας τα παιδιά μεγαλώνουν πολύ πιο γρήγορα και χάρη στην τεχνολογία, έχουν άμεση πρόσβαση σε παντός είδους πληροφορίες. Πιθανώς να αρχίσω να γράφω για τα σημερινά κορίτσια όταν τα εγγόνια μου φτάσουν στην ηλικία αυτή - αλλά, σίγουρα, όχι ακόμα.
Εσείς χρησιμοποιείτε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης;
Λίγο. Έχω προφίλ στο Facebook και στο Instagram και προσπαθώ να θυμάμαι να τα ενημερώνω. Δεν ασχολούμαι όμως σε τακτική βάση.
Έχετε δει διαφορά στην ανταπόκριση των αναγνωστών σας από τότε που αρχίσατε να τα χρησιμοποιείτε;
Για να είμαι ειλικρινής, δεν έχω ιδέα. Αυτό που καταλαβαίνω είναι ότι διευκολύνουν τη διαφήμιση των βιβλίων, αλλά και την προσέγγιση μεταξύ συγγραφέα και κοινού. Πιστεύω ότι οι αναγνώστες, πρώτα απ' όλα, χαίρονται για το ότι μπορούν να επικοινωνήσουν απευθείας μ' έναν συγγραφέα που αγαπούν.
Πώς σας φαίνεται όταν σας απευθύνουν προσωπικά ερωτήσεις σχετικά με τα κείμενά σας;
Α, το ευχαριστιέμαι πολύ! Κάποτε απαντούσα σ' όλες τις ερωτήσεις που μου έστελναν, αλλά τώρα πια είναι αδύνατον, γιατί είναι τόσες πολλές που δεν τις προλαβαίνω. Θα μου έπαιρνε μέρες ολόκληρες.
Πιστεύετε ότι το βιβλίο, ως αντικείμενο, θα αντέξει στο χρόνο ή θα αντικατασταθεί απ' τις ψηφιακές συσκευές ανάγνωσης;
Πιστεύω ακράδαντα ότι το βιβλίο θα αντέξει. Ήδη έχει επιβιώσει! Πριν μόλις δυο χρόνια, όλοι νόμιζαν πως τώρα θα διαβάζαμε μονάχα ηλεκτρονικά βιβλία. Δεν έγινε έτσι, όμως. Το έντυπο βιβλίο εξακολουθεί να είναι αγαπητό. Απλώς, στην εποχή μας, υπάρχουν περισσότερες επιλογές ως προς τη μορφή του βιβλίου, ανάλογα με τον τρόπο ζωής του καθενός μας. Έχουμε το ηχογραφημένο, το έντυπο, το ψηφιακό… Όσο ο κόσμος διαβάζει, ας είμαστε ευχαριστημένοι. Το μέσο δεν έχει και τόση σημασία.
(Αθήνα, Μάιος 2019)
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η συνέντευξη μου παραχωρήθηκε από την Kristin Hannah το μεσημέρι της 9ης Μαΐου 2019 στην αίθουσα εκδηλώσεων του Public Συντάγματος, για λογαριασμό του διαδικτυακού περιοδικού Διάστιχο, όπου και δημοσιεύτηκε (15.5.19).
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου