Μαστοριές του Έρωτα & του Διαβόλου - Τέσσερις μεσαιωνικές γαλλικές φάρσες

I. Ο ΑΓΑΠΗΤΙΚΟΣ (L'AMOUREUX)

Κλασικό σχήμα του μεσαιωνικού λαϊκού θεάτρου, ο καλόκαρδος, εύπιστος και αφελής σύζυγος, το παμπόνηρο έτερόν του ήμισυ και ο εύγλωττος αλλά φοβιτσιάρης εραστής αποτελούν την πρωταγωνιστική τριάδα και σ' αυτή την "πολύ ωραία και χαρωπή φάρσα του Αγαπητικού", όπως χαρακτηρίζεται στο πρωτότυπο. Πυρήνας της είναι το απροσδόκητο, που βρίσκεται συνεχώς μπροστά στους πρωταγωνιστές αναγκάζοντάς τους να καταφεύγουν σε παράλογες λύσεις και να δημιουργούν, συνειδητά ή ασυνείδητα, εξωφρενικές παρεξηγήσεις, με τη σιωπηρή συνενοχή του θεατή ο οποίος, απ' την πλευρά του, γνωρίζει όσα εκείνοι αγνοούν. Θύματα αυτής ακριβώς της άγνοιας, πέφτουν από τη μια γκάφα στην άλλη, προκαλώντας εκείνο το γέλιο που ο Bergson το ονομάζει "γέλιο ανωτερότητας" κι αφήνοντας στο τέλος μια αδιόρατη πίκρα, καθώς κανένα ψέμα δεν ξεσκεπάζεται και το αμάρτημα δεν μένει απλώς ατιμώρητο, αλλά μάλιστα επισφραγίζεται από την πλήρη ανοχή του συζύγου. Η κωμικοτραγική αυτή ιστορία μένει δίχως κάθαρση, σχεδόν ανολοκλήρωτη, υπογραμμίζοντας για μια ακόμα φορά την ανάγκη της κοινωνίας για τα έστω και συμβατικά διαπροσωπικά πλέγματα, ακόμα κι όταν αυτά υποσκάπτονται από μια επίσης δεδομένη αθέμιτη ηθικά συμπεριφορά, όπως είναι η μοιχεία στη συγκεκριμένη περίπτωση.

Miramar (1990)

Βίοι παράλληλοι & τεμνόμενοι

Αν η απευθείας μετάφραση προδίδει το πρωτότυπο, τότε η μετάφραση από δεύτερο χέρι το προδίδει διπλά. Ιδίως αν πρόκειται για ένα κείμενο σαν το Miramar, όπου απ' την πρώτη ως την τελευταία λέξη ο ωμός ρεαλισμός αντιμάχεται την ποιητική αλληγορία, δίχως στιγμή όμως να διασπάται η ενότητα του ύφους. Μέσω της αγγλικής μετάφρασης προσπάθησα να προσεγγίσω τη βαθύτερη ουσία του κειμένου καθώς και τις προθέσεις του συγγραφέα και να αποδώσω με την πρέπουσα πιστότητα τόσο το γράμμα, όσο και το πνεύμα του.

Έτυχε βέβαια, λόγω συγκυριών, να τελειώσω την παρούσα μετάφραση σ' ένα νησί του βορειοανατολικού Αιγαίου, σε μια πανσιόν με θέα τη θάλασσα και ιδιοκτήτρια μια ευγενική κυρία που είχε το όνομα της ηρωίδας του Miramar, Μαριάννα. Συγκάτοικος, μια άλλη κυρία, ηλικιωμένη Αιγυπτιώτισσα, που εδώ και χρόνια ζει, κυνηγημένη από τις περιστάσεις, στην πανσιόν και παρακολουθεί με άγρυπνο ενδιαφέρον τη ζωή και τις δραστηριότητες των κατά καιρούς νοικάρηδων, αναπολώντας συγχρόνως περασμένα μεγαλεία, όπως ακριβώς η Μαριάννα του Miramar.