Η διαχρονική αλήθεια των πραγμάτων
Η Τριλογία του Καΐρου είναι ένα ογκώδες έργο που δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από τα μυθιστορήματα-ποταμούς των αρχών του 20ού αιώνα. Ο σχετικά πρόσφατος (1988) νομπελίστας Naguib Mahfouz επωφελείται από κάθε άποψη από την ευρωπαϊκή, κυρίως, λογοτεχνική παράδοση για να παρουσιάσει ένα μυθιστορηματικό τρίπτυχο πολυδιάστατο και πολυεπίπεδο, όπου αναδεικνύεται σε μεγάλο βαθμό η συγγραφική του δεινότητα και η φιλοσοφική του θεώρηση βρίσκει κατά τρόπο καίριο και ακριβή την έκφρασή της.
Ο Δρόμος κοντά στο Παλάτι, πρώτο μέρος της τριλογίας, διαπραγματεύεται την καθημερινή ζωή μιας αιγυπτιακής μεσοαστικής οικογένειας την εποχή της κυριαρχίας των Βρετανών, λίγο μετά το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Πρόκειται για μια οικογενειακή ιλαροτραγωδία που οι πολιτικές εξελίξεις της δίνουν έναν δραματικό τόνο. Μάλιστα, κατά διαβολική σύμπτωση, έτυχε πρόσφατα να πληροφορηθώ ότι ο 83χρονος, πλέον, συγγραφέας έπεσε θύμα δολοφονικής απόπειρας εξτρεμιστών συμπατριωτών του. Το γεγονός αυτό προσδίδει μια ειρωνικά τραγική διάσταση στο πνεύμα μετριοπάθειας που διαπνέει το συνολικό έργο του Mahfouz: ο συγγραφέας, ο οποίος πρέπει, κατά την George Eliot, να επιδεικνύει "general benevolence" (γενική καλοπιστία), αρνούμενος να καταδικάσει και κρατώντας μια στάση αποστασιοποιημένης ανωτερότητας απέναντι στα πρόσωπά του αλλά και στην Ιστορία, καταδικάζεται ο ίδιος από την ανελέητη ακρότητα των καιρών μας γι' αυτήν ακριβώς τη συμβιβαστική του στάση. Κάθε πολέμιος της μισσαλλοδοξίας στον κόσμο αυτόν φαίνεται ν' αποτελεί και τον πρωταρχικό της στόχο.
