Σάββατο 20 Ιουνίου 1992

Η Γυναίκα που Γνώρισα (1992)

Οδοιπορικό στα άδυτα της ψυχής και της μνήμης

To Know a Woman

Μετά το σπαρακτικό επιστολικό του μυθιστόρημα Το Μαύρο Κουτί, ο Amos Oz χαμηλώνει τους τόνους και συνθέτει, όπως λέει ο ίδιος, "ένα έργο μουσικής δωματίου", σε κλίμακες ελάσσονες και με τη σοφία της ζωής πιο κατασταλαγμένη, μετουσιωμένη σε ποίηση χαμηλόφωνη, ψιθυριστή σχεδόν, τρυφερό αυτοσαρκασμό και γλυκιά, πονεμένη χαρά. Η αφήγηση είναι εδώ, εκ πρώτης όψεως, γραμμική, καθαρά παραδοσιακή από πλευράς τεχνικής, αφού το ύφος παραπέμπει φανερά στη Virginia Woolf, τις αδελφές Bronte, τον Flaubert και τον Stendhal. Η συνύπαρξη πολλών διαφορετικών χρονικών επιπέδων που πλέκονται μεταξύ τους σ' έναν ενιαίο ιστό, το άλλοτε κατακερματισμένο κι άλλοτε αείρροο εσωτερικό ταξίδι, ο "ελεύθερος πλάγιος λόγος" τον οποίο με μεγάλη μαεστρία χρησιμοποίησαν στα ψυχογραφικά τους μυθιστορήματα οι Γάλλοι συγγραφείς του περασμένου αιώνα, είναι τα κυριότερα χαρακτηριστικά του έργου αυτού, μαζί με την παντελή, συχνά, απουσία σημείων στίξης έτσι ώστε ο γραπτός λόγος να ακολουθεί πιστά την πορεία της σκέψης, τη χρήση του τρίτου προσώπου αντί για το πρώτο και του πρώτου αντί για το τρίτο, σε αντιδιαστολή με την παρουσία του δευτέρου, το οποίο υποδηλώνει την άμεση επικοινωνία με τον εαυτό μας. Ο εαυτός στο τρίτο πρόσωπο είναι απαστασιοποιημένος, ξένος πολλές φορές, για να θυμηθούμε και την περίφημη φράση του Rimbaud: "Je est un autre", "(ο) Εγώ είναι κάποιος άλλος".

Τρίτη 10 Μαρτίου 1992

Συνέντευξη με τον Amos Oz (2016)

Είμαι εκ πεποιθήσεως απαισιόδοξος

Black Box

"Ο αισιόδοξος άνθρωπος είναι μονίμως σκυθρωπός και δυστυχής, ενώ ο απαισιόδοξος χαμογελάει συνεχώς μέχρι τ' αυτιά. Και θα σας πω γιατί: ο αισιόδοξος ξυπνάει το πρωί κι είναι σίγουρος ότι θα βρει τις παντόφλες του κάτω απ' το κρεβάτι. Δεν τις βρίσκει κι εκνευρίζεται. Πηγαίνει να ξυριστεί, πεπεισμένος ότι δεν πρόκειται να κοπεί. Κόβεται και γίνεται έξω φρενών. Έπειτα πάει να φτιάξει καφέ, βέβαιος ότι η καφετιέρα δουλεύει. Όμως η καφετιέρα έχει χαλάσει κι αυτός εκρήγνυται! Ο απαισιόδοξος τώρα, ξυπνάει με την πεποίθηση ότι οι παντόφλες του δεν είναι κάτω απ' το κρεβάτι. Αλλά οι παντόφλες του είναι εκεί! Στο ξύρισμα δεν κόβεται, παρά τους φόβους του. Κι όταν πηγαίνει να φτιάξει καφέ, η καφετιέρα του είναι μια χαρά! Έτσι κι εγώ είμαι απαισιόδοξος εκ πεποιθήσεως, γι' αυτό με βλέπετε συνεχώς χαμογελαστό".

Πανέξυπνος, γεμάτος φίνο και αφοπλιστικό, συχνά δηκτικό χιούμορ, ο Amos Oz - ο οποίος θεωρεί όλα του τα μυθιστορήματα "δημοκρατίες" - ξεδιπλώνει την ψυχή και τη φιλοσοφία του σε μια εκ βαθέων εξομολόγηση περί καλλιτεχνικής έμπνευσης, μυθιστορηματικής τέχνης, ηθοπλασίας, γλωσσικών φαινομένων, κοινωνιολογίας, ψυχανάλυσης, ανέμων, υδάτων και διαφόρων άλλων - ο κύριος όμως άξονας της συνομιλίας μας είναι Το Μαύρο Κουτί, το μυθιστόρημά του που κυκλοφόρησε προσφάτως και στη χώρα μας, εγκαινιάζοντας, όπως ο ίδιος λέει, την πνευματική επικοινωνία μεταξύ Ελλάδας και Ισραήλ.