Κρατώ πάντα ανεκτική στάση απέναντι στους άλλους
Ο Mohed Altrad δεν γνωρίζει την ηλικία του. Γεννήθηκε πιθανώς στα τέλη της δεκαετίας του '50, σ' ένα χωριό Βεδουίνων της Συρίας και μεγάλωσε μέσα σε άθλιες οικονομικές και οικογενειακές συνθήκες. Ορφανός από μητέρα, εγκαταλελειμμένος απ' τον πατέρα του και κατατρεγμένος απ' τους υπόλοιπους στενούς του συγγενείς, κατόρθωσε να επιβιώσει και να μορφωθεί αποκλειστικά χάρη στη δική του ανυποχώρητη θέληση και επιμονή. Η δίψα του για γνώση τον βοήθησε να διαπρέψει από νωρίς στις σπουδές του, για να βρεθεί στη συνέχεια με υποτροφία στη Γαλλία, όπου απέκτησε διδακτορικό στην επιστήμη των υπολογιστών, έπιασε δουλειά σε πολυεθνική εταιρία πετρελαίου και δραστηριοποιήθηκε στον τομέα των τηλεπικοινωνιών. Σήμερα ζει με την οικογένειά του στο Μονπελιέ, είναι πατέρας πέντε παιδιών και διακεκριμένος επιχειρηματίας, ιδρυτής και πρόεδρος του Ομίλου Altrad (βιομηχανίας οικοδομικών μηχανημάτων και υλικών με παγκόσμια εμβέλεια, η οποία απασχολεί 7.000 άτομα) και μόνιμος χορηγός της Εθνικής Ομάδας rugby της Γαλλίας. Έχει γράψει ως τώρα τρία βιβλία με αυτοβιογραφικά στοιχεία, που υμνήθηκαν διεθνώς από την κριτική και αγαπήθηκαν από το αναγνωστικό κοινό, καθώς και τρεις τόμους δοκιμιακών κειμένων, ενώ ετοιμάζει και ένα τέταρτο λογοτεχνικό έργο, όπου θα πραγματεύεται το πρόβλημα της "διττής ταυτότητας".
Το Badawi - που σημαίνει "Βεδουίνος" - είναι το πρώτο του μυθιστόρημα, το οποίο κυκλοφόρησε φέτος στη χώρα μας από τις εκδόσεις Καλέντη, σε μετάφραση της Τίνας Πλυτά και με τον ελληνικό τίτλο Badawi - Ένα Παιδί από την Έρημο. Αν και βασίζεται στις εμπειρίες ενηλικίωσης του ίδιου του Altrad, δεν αποτελεί τυπική υποκειμενική μαρτυρία, αλλά ένα καθαρόαιμο λογοτεχνικό κείμενο με αξιώσεις, γεμάτο ποίηση και σοφία ζωής. Ο συγγραφέας πρόκειται να έρθει στην Αθήνα στις 30 Οκτωβρίου, προκειμένου να παραστεί σε παρουσιάσεις και εκδηλώσεις με την ευκαιρία της έκδοσης του βιβλίου του στην Ελλάδα.
Εκτός από το Badawi (2002) έχετε γράψει και άλλα δυο μυθιστορήματα - Η Υπόθεση του Θεού (2006) και Η Υπόσχεση της Annah (2012) - από τα οποία ιδίως το πρώτο (δεύτερο χρονολογικά) επίσης περιέχει ευδιάκριτα αυτοβιογραφικά στοιχεία. Τι σας παρακίνησε να εκφραστείτε μέσα από τη λογοτεχνία;
Αυτό συνέβη για δύο λόγους. Ο πρώτος πηγάζει από τον ερχομό μου στη Γαλλία. Όταν έφτασα εδώ, χωρίς να γνωρίζω τη γλώσσα, δυσκολεύτηκα πολύ να προσαρμοστώ σε μια χώρα όπου τα πάντα ήταν εντελώς διαφορετικά - και η εμπειρία αυτή με σημάδεψε βαθύτατα. Ο δεύτερος είναι ότι δυο χρόνια αργότερα, η γαλλική γλώσσα άρχισε να με γοητεύει και αισθάνθηκα μια ακατανίκητη επιθυμία να την κατακτήσω.
Πώς συμφιλιώνετε δυο δραστηριότητες που η καθεμιά τους απαιτεί πολύ χρόνο και αφοσίωση, όπως οι επιχειρήσεις και η συγγραφή;
Όχι χωρίς κόπο. Πιστεύω, ωστόσο, πως η συγγραφή μπορεί να ωφελήσει την οικονομία, όπως και το αντίστροφο. Είμαι από τους ελάχιστους συγγραφείς στη Γαλλία που η κύρια επαγγελματική τους απασχόληση είναι οι επιχειρήσεις. Πάντως κοιμάμαι ελάχιστα κι έτσι εξοικονομώ τον απαραίτητο χρόνο.
Ο κόσμος των επιχειρήσεων ευνοεί τη δημιουργικότητα, καλλιτεχνική αλλά και γενικότερα;
Η σχέση των επιχειρήσεων με την καλλιτεχνική δημιουργικότητα είναι εξαιρετικά περιορισμένη κι αυτό πράγματι είναι κρίμα. Πρόκειται για δυο διαμετρικά αντίθετες προσεγγίσεις - δυο διαφορετικούς κόσμους.
Το Badawi αφηγείται με ασυνήθιστη ειλικρίνεια το ταξίδι ενός παιδιού που γεννήθηκε μέσα σε συνθήκες ακραίας ανέχειας, προς ένα μέλλον (και παρόν) επιτυχίας και δύναμης. Αρκούν πάντα η θέληση και η ελπίδα για να πραγματοποιήσει κανείς το όνειρο μιας καλύτερης ζωής;
Εκείνο που εντυπωσιάζει, αν όχι σοκάρει, στη συγκεκριμένη ιστορία είναι η άκρα αντίθεση ανάμεσα στο ξεκίνημα και την κατάληξή της. Μερικές φορές έχω την αίσθηση ότι έζησα σε δυο διαφορετικούς αιώνες - και εξηγούμαι: για να πραγματοποιηθεί ένα εγχείρημα όπως ο Όμιλος Altrad, συνήθως ο παππούς βάζει μπρος μια επιχείρηση, την οποία στη συνέχεια κληρονομεί ο γιος του, ο οποίος, με τη σειρά του, θα τη μεταβιβάσει στο δικό του γιο (δηλαδή τον εγγονό). Στη δική μου περίπτωση, όλα αυτά και ακόμα περισσότερα έγιναν στο διάστημα μιας και μόνης ζωής, από ένα και μόνο άτομο - εμένα. Επομένως, αρκεί μονάχα η θέληση και η ελπίδα; Δεν θα το έλεγα...
Κοιτάζοντας προς τα πίσω, υπάρχει κάτι που θα αλλάζατε στην πορεία και τις ενέργειές σας;
Ο καθένας μας είναι ο συγγραφέας του μυθιστορήματος της δικής του ζωής. Μπορεί, βέβαια, πάντα κανείς να ξαναγράψει απ' την αρχή την ιστορία του, αλλά για να είμαι ειλικρινής, θεωρώ ότι δεν θα ήταν και τόσο βολικό ή συμφέρον.
Άτομα τα οποία διαβιώνουν σε συνθήκες πολύ λιγότερο δυσμενείς απ' ό,τι εσείς στα πιο τρυφερά σας χρόνια, δεν βρίσκουν το κουράγιο ώστε να βελτιώσουν τη ζωή τους. Μήπως η παραίτησή τους οφείλεται στο ότι έχουν έστω κάποια πράγματα που (σε υποσυνείδητο επίπεδο) δεν θα ήθελαν να χάσουν; Μήπως θα το τολμούσαν πιο εύκολα εάν δεν είχαν απολύτως τίποτα;
Δεν είναι εύκολο να δώσω μια κατηγορηματική απάντηση σ' αυτό, είτε θετική, είτε αρνητική.
Διάβασα μια φράση στο Badawi που με εντυπωσίασε ιδιαίτερα - όταν ο γέροντας λέει στον Maiouf ότι αν αδιαφορήσει για την ιστορία του, θα μείνει πάντα ελαφρός σαν σύννεφο στον ουρανό, σαν φτερό στο έλεος του ανέμου. Εσείς υιοθετείτε την αρχή αυτή στη ζωή και τη φιλοσοφία σας; Πιστεύετε ότι οι ρίζες μας δεν παύουν ποτέ να μας καθορίζουν, ακόμα κι αν ηθελημένα προσπαθούμε να τις κόψουμε;
Φυσικά. Το υπόβαθρό μας και οι συνθήκες μέσα στις οποίες γεννιόμαστε, καθορίζουν αναγκαστικά το ξεκίνημά μας. Από κει και πέρα, είναι στο χέρι μας να απαλλαγούμε από τη δυναστεία αυτών των επιρροών: να δημιουργήσουμε, να χτίσουμε, να αγαπήσουμε... δίχως, όμως, να απαρνηθούμε και εντελώς τις ρίζες μας.
Θεωρείτε ότι είναι συχνά απαραίτητος ο "ξεριζωμός" (κυριολεκτικός και μεταφορικός) για να κάνει κανείς ένα ουσιαστικό βήμα μπροστά;
Η ανάγνωση ενός κειμένου προσφέρει συνήθως μια και μοναδική "πόρτα" απ' την οποία ο αναγνώστης μπαίνει στο νόημά του. Το Badawi προσφέρει πολλές και διαφορετικές. Μπορεί να διαβαστεί σαν το χρονικό μιας "εξορίας", ενός ξεριζωμού, της αναζήτησης μιας χαμένης ταυτότητας ή του πρακτικά αδύνατου (ο Maiouf, ας πούμε, δεν παύει να αποζητά τη νεκρή του μητέρα). Με τον τρόπο αυτόν γίνονται και τα βήματα προς τα εμπρός.
Ο Maiouf ("αποδιωγμένος") αλλάζει οικειοθελώς το όνομά του σε Qaher ("νικητής"), ώστε να ταιριάζει με τη νέα του ταυτότητα. Η Fadia, ωστόσο, η παιδική του φίλη και αγαπημένη της εφηβείας του, εξακολουθεί να τον αποκαλεί Maiouf - και εκείνος, απ' την πλευρά του, δεν της αποκαλύπτει την αλλαγή του ονόματός του. Μήπως έτσι προοιωνίζεται το ότι δεν θα μπορέσουν τελικά να είναι μαζί; Ίσως η ίδια η Fadia, παρά και τη δική της πρόοδο (γίνεται δασκάλα και πηγαίνει να δουλέψει στην πόλη), συνεχίζει να εκπροσωπεί μια τάξη πραγμάτων η οποία δεν βαδίζει με τον τρόπο και την ταχύτητα που εξυπηρετούν τον Qaher...
Ναι, έχετε απόλυτο δίκιο. Τα γεγονότα της ζωής δεν μας αφήνουν άθικτους. Η απόσταση, οι συναντήσεις και οι γνωριμίες που γίνονται ή δεν γίνονται, η διαδικασία της αυτογνωσίας... Όλοι μας, πιθανότατα, έχουμε αγαπήσει κάποιους ανθρώπους, αλλά κάποτε - αλίμονο! - όσο ερωτευμένοι κι αν είμαστε, μοιραία οι δρόμοι μας θα χωρίσουν, θα απομακρυνθούμε ο ένας απ' τον άλλον. Όντως, οι δρόμοι της Fadia και του Maiouf/Qaher δεν ήταν γραφτό να διασταυρωθούν και πάλι στο μέλλον. Και κανείς απ' τους δυο τους δεν φταίει γι' αυτό.
Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν την τάση να προσκολλώνται στις συνήθειες και τη νοοτροπία τους, φαινόμενο παγκόσμιο και διαχρονικό. Πόσο εύκολο (ή δύσκολο) είναι να επιτύχει ένας οραματιστής μέσα σ' έναν κόσμο που δεν δέχεται ευχάριστα τις αλλαγές;
Αυτό που λέτε είναι τόσο αληθινό... Πόσες φορές δεν αναγκάστηκα να "καταπιώ" τις δικές μου πεποιθήσεις και να αποδεχτώ τις απόψεις των άλλων! Το συμπέρασμα που έχω βγάλει και το οποίο μου έχει φανεί εξαιρετικά χρήσιμο στους κόλπους του Ομίλου Altrad (που αριθμεί διακόσιες επιχειρήσεις σ' ολόκληρο τον κόσμο), είναι ότι δεν υπάρχει τίποτα δυσκολότερο απ' την αλλαγή του πολιτισμικού περιβάλλοντος. Και για το λόγο αυτόν, εδώ και πάρα πολύ καιρό, είναι πάγια τακτική μου να κρατώ ανεκτική στάση απέναντι στους άλλους.
Σας ευχαριστώ θερμά.
(Αθήνα, Ιούλιος 2018)
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η συνέντευξη μου παραχωρήθηκε δι' αλληλογραφίας από τον Mohed Altradγια λογαριασμό του διαδικτυακού περιοδικού Διάστιχο, όπου και δημοσιεύτηκε (18.9.18).
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου