Το μυθιστόρημα αυτό είναι ένας λαβύρινθος
Ο Federico Axat γεννήθηκε στο Μπουένος Άιρες το 1975. Είναι πολιτικός μηχανικός και ασχολείται με το γράψιμο από το 2010. Έχει ως τώρα εκδώσει τρία βιβλία - El Pantano de las Mariposas (Ο Βάλτος με τις Πεταλούδες), Benjamin και La Ultima Salida - από τα οποία το πιο πρόσφατο, ένα ιδιόρρυθμο, σχεδόν σουρεαλιστικό μυθιστόρημα με θέμα τη "σωτήρια", πλην όχι λιγότερο αιματηρή εναλλακτική λύση που παρουσιάζεται την τελευταία στιγμή σε έναν επίδοξο αυτόχειρα, έχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και σημειώνει σταθερή παγκόσμια επιτυχία, ενώ επίκειται και η κινηματογραφική του μεταφορά. Στην Ελλάδα κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 2017 από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, σε μετάφραση Αγγελικής Βασιλάκου και με τον τίτλο Η Τελευταία Έξοδος. Λάτρης του κινηματογράφου, του Stephen King και της Patricia Highsmith, ο Axat κάθε άλλο παρά αποσιωπά τις επιρροές και τις συγγραφικές προθέσεις του, αντιμετωπίζοντας με ψυχραιμία τον αντίκτυπο της ξαφνικής του διεθνούς αναγνώρισης.
Η Τελευταία Έξοδος γράφτηκε πρωταρχικά ως μυθιστόρημα μυστηρίου ή ως φιλοσοφικό/υπαρξιακό thriller;
Η γραμμή που χωρίζει το μυστήριο από το thriller είναι εξαιρετικά δυσδιάκριτη, τουλάχιστον έτσι όπως την αντιλαμβάνομαι εγώ. Ομολογώ ότι δεν δίνω ιδιαίτερη σημασία στα λογοτεχνικά είδη όταν γράφω, ή ακόμα και όταν έχω ολοκληρώσει ένα βιβλίο. Πιστεύω ωστόσο πως και οι δυο προαναφερθέντες χαρακτηρισμοί θα ταίριαζαν εξίσου στο συγκεκριμένο κείμενο. Πρόκειται για μια ιστορία που φιλοδοξεί να κρατά το ενδιαφέρον αμείωτο και να γεννά διαρκώς ερωτηματικά για το τι μπορεί να συμβεί στη συνέχεια. Ελπίζω οι Έλληνες αναγνώστες να εισπράξουν αυτό ακριβώς και να το ευχαριστηθούν.
Σας αποκαλούν "Stephen King της Αργεντινής". Σας έχει όντως επηρεάσει ή εμπνεύσει ο Stephen King; Το ύφος και τα θέματά σας συγγενεύουν με τα δικά του;
Ο Stephen King έχει υπάρξει - και είναι ακόμα - σημαντική πηγή έμπνευσης για μένα, όχι τόσο στο θέμα του λογοτεχνικού είδους, όσο στο γενικότερο πλαίσιο της ενασχόλησής μου με τη συγγραφή. Θαυμάζω πολλά από τα τεχνικά στοιχεία του ύφους του, αλλά πάνω απ' όλα με γοητεύει το πόσο έντιμος καταφέρνει να είναι με τον εαυτό του ως δημιουργός. Έχει γράψει ένα πολύ γνωστό βιβλίο, με τον τίτλο Περί Γραφής, όπου μιλάει για όλα αυτά τα πράγματα και από το οποίο έχω, προσωπικά, βοηθηθεί πάρα πολύ.
Το σκάκι παίζει κυρίαρχο ρόλο στο μυθιστόρημά σας. Σε βιβλία όσο και σε ταινίες, συχνά συνδέεται με το θάνατο, όπως στην Έβδομη Σφραγίδα του Bergman ή τον Πίνακα της Φλάνδρας του Reverte. Γιατί επιλέξατε το συγκεκριμένο παιχνίδι; Ήταν σκόπιμη η αναφορά σε άλλα έργα τέχνης όπου το σκάκι είναι αλληλένδετο με το θάνατο;
Παίζω σκάκι ερασιτεχνικά. Το λατρεύω, παρακολουθώ αγώνες και την πορεία των πρωταθλητών του. Δεν με απασχόλησε τόσο η σχέση του σκακιού με το θάνατο, όσο ο τρόπος με τον οποίο το σκάκι συχνά μιμείται τη ζωή, ή το αντίστροφο. Ως παιχνίδι είναι απλό, με την έννοια ότι σχεδόν ο καθένας μπορεί να το παίξει - το μόνο που έχει να κάνει είναι να μετακινεί πιόνια. Την ίδια στιγμή, όμως, είναι κι ένα παιχνίδι απίστευτα περίπλοκο: ούτε ο πιο εξελιγμένος υπολογιστής δεν έχει τη δυνατότητα να το "κατανοήσει" πλήρως και να το παίξει χωρίς το παραμικρό λάθος. Οι πιθανές παρτίδες σκακιού είναι περισσότερες κι από τα άτομα του σύμπαντος! Απείρως περισσότερες, μάλιστα. Πώς λοιπόν γίνεται να αναμετρηθούμε εμείς οι άνθρωποι με μια τέτοια πρόκληση; Ο ήρωάς μου, ο Ted MacKay, είναι ιδιοφυΐα στο σκάκι. Αναρωτήθηκα λοιπόν τι θα μπορούσε να συμβεί σ' έναν άνθρωπο με παρόμοιες ικανότητες, αν κάτι στο μυαλό του... ας πούμε ότι... δεν πήγαινε και τόσο καλά.
Στο βιβλίο σας υπάρχουν επίσης στοιχεία που θυμίζουν Hitchcock (η ανταλλαγή εγκλημάτων, για παράδειγμα) - μήπως όμως εδώ ο αντίπαλος ή/και συνένοχος του πρωταγωνιστή είναι στην ουσία ο ίδιος ο εαυτός του;
Και βέβαια. Το μυθιστόρημα αυτό είναι, κατά βάση, ένας λαβύρινθος. Ο τίτλος του (Η Τελευταία Διέξοδος, στο ισπανικό πρωτότυπο) δεν αναφέρεται μονάχα στην απόφαση του ήρωα να βάλει τέλος στη ζωή του, μα και στην απόδρασή του από τον απέραντο αυτόν λαβύρινθο.
Πιστεύετε ότι ένας επίδοξος αυτόχειρας έχει απόλυτη επίγνωση του ότι η πράξη του δεν θα είναι αναστρέψιμη; Ίσως στο βάθος ελπίζει πως θα του δοθεί μια "δεύτερη ευκαιρία" ή θα μπορέσει, έστω και την τελευταία στιγμή, να κερδίσει λίγο χρόνο...
Η περιπλοκότητα μιας τέτοιας απόφασης με ενδιαφέρει πολύ ως συγγραφέα - πιθανώς επειδή τη θεωρώ μοναδική για τον καθένα, αφού η κοσμοθεωρία του κάθε ανθρώπου είναι καθαρά δική του υπόθεση. Η αυτοχειρία είναι ίσως η πιο ιδιωτική πράξη που υπάρχει. Δεν είναι η πρώτη φορά που καταπιάνομαι με το συγκεκριμένο θέμα στα βιβλία μου και πάντοτε προσπαθώ να το χειρίζομαι με το σεβασμό που του αρμόζει. Θέλω να πιστεύω πως σε όλους μας μπορεί να δοθεί μια δεύτερη ευκαιρία, ακόμα και στις πιο απελπιστικές καταστάσεις.
Πρόσεξα ότι τα ονόματα των προσώπων του βιβλίου, αλλά και το γενικότερο κλίμα του, παραπέμπουν έντονα στον David Lynch και τον Ύποπτο κόσμο του Twin Peaks. Ο Justin Lynch, λόγου χάρη, έχει το ίδιο επώνυμο με το σκηνοθέτη, ενώ ένας από τους πρωταγωνιστές του David Lynch είναι ο Justin Theroux. Επίσης η Laura Hill φέρνει στο νου τη Laura Palmer και το βοηθό σερίφη Hill από τον Ύποπτο κόσμο του Twin Peaks (άλλη μια παράδοξη σύμπτωση στο πεδίο των ονομάτων είναι η συνεργασία της εκ Θεσσαλονίκης τραγουδοποιού Alexandra McKay με τον πολιτογραφημένο, πλέον, Έλληνα σαξοφωνίστα David Lynch). Τέλος, είναι τρομερά ενδιαφέρον το όνομα του Αμερικανού εκδότη σας - Mulholland Books, όπως η Οδός Mulholland, του Lynch και πάλι. Διαλέξατε επίτηδες τα ονόματα αυτά; Και αν ναι, σας "υπαγόρευσαν" εκείνα την κατεύθυνση της πλοκής;
Πολύ εντυπωσιακή παρατήρηση! Ο Ύποπτος κόσμος του Twin Peaks έχει επηρεάσει και εξακολουθεί να επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο γραφής μου. Η μέθοδος με την οποία ο David Lynch προσεγγίζει τη θεματολογία του είναι συναρπαστική. Φυσικά και υπάρχουν εσκεμμένες παραπομπές στο έργο του, οφείλω όμως να παραδεχτώ ότι κάποιες απ' όσες εντοπίσατε - το όνομα του Justin Theroux, ας πούμε - δεν ήταν εκούσιες. Απ' την άλλη, το ότι ο Αμερικανός εκδότης μου λέγεται Mulholland είναι, πράγματι, ανατριχιαστικό! Πέρα από τις αναφορές σε επίπεδο χαρακτήρων, βέβαια, το σπουδαιότερο για μένα είναι να δανείζομαι από τον Lynch τα στοιχεία που με εξυπηρετούν περισσότερο ως συγγραφέα. Το αλλόκοτο και επισφαλές αυτό σύνορο μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας, λογικής και παραλογισμού, σίγουρα αποτελεί μια από τις δεσπόζουσες κινητήριες δυνάμεις στην Τελευταία Έξοδο.
Το μυθιστόρημά σας περιέχει πλήθος παραπομπών σε ταινίες, έχει την "υφή" σεναρίου και σύντομα θα διασκευαστεί για τον κινηματογράφο. Ήταν αυτός ο στόχος σας όταν το γράφατε;
Είμαι κινηματογραφόφιλος. Μου αρέσει πολύ να παρακολουθώ ταινίες και είναι λογικό να εμπνέομαι από αυτές όταν γράφω. Ουδέποτε όμως είχα την πρόθεση να γράψω ένα μυθιστόρημα που "θα γινόταν καλή ταινία". Στην πραγματικότητα, όλα μου τα βιβλία - μηδενός εξαιρουμένου - είναι άκρως πολυσύνθετα και αυτό δυσχεραίνει τη μεταφορά τους στην οθόνη, αν δεν είναι και εντελώς απαγορευτικό. Στο συγκεκριμένο, ο σεναριογράφος θα χρειαστεί να προσαρμόσει ένα σωρό πράγματα. Με ενθουσιάζει το ότι το βιβλίο μου πρόκειται να γίνει ταινία, αλλά ο αρχικός μου σκοπός δεν ήταν αυτός. Επιπλέον, θεωρώ μέγα λάθος το να αρχίσω να γράφω μυθιστόρημα με μια τέτοια προοπτική στο μυαλό μου.
Τα δυο προηγούμενα βιβλία σας έχουν ήρωες παιδιά, τα οποία είτε εμπλέκονται τα ίδια σε ιστορίες μυστηρίου είτε επιχειρούν να τις εξιχνιάσουν. Πόσο εύκολο (ή δύσκολο) είναι να "χτιστεί" ένα thriller γύρω από τόσο νεαρούς πρωταγωνιστές, που έχουν πολύ διαφορετική αντίληψη της πραγματικότητας απ' ό,τι οι ενήλικες;
Με ευχαριστεί ιδιαίτερα το να γράφω για πρόσωπα αυτής της ηλικίας, γύρω στα έντεκα με δώδεκα. Για μένα, είναι μια μαγική εποχή στη ζωή του κάθε ανθρώπου. Επειδή το στοιχείο του ερωτικού ενδιαφέροντος δεν διαδραματίζει ακόμα σημαντικό ρόλο, νομίζω πως στη φάση αυτή τα παιδιά έχουν την πεποίθηση ότι θα κατακτήσουν τον κόσμο. Είναι σχεδόν σαν να ελέγχεις απόλυτα την κάθε πτυχή της ύπαρξής σου. Ύστερα αρχίζει να μπαίνει στη μέση η σεξουαλικότητα και πρέπει να μάθεις να την αντιμετωπίζεις και αυτήν, πράγμα που μπορεί να σου πάρει μια ολόκληρη ζωή. Αν το δούμε έτσι, ένα παιδί δώδεκα χρονών είναι, κατά μία έννοια, πιο "ώριμο" από έναν ενήλικα. Κι επειδή έχω κι εγώ παρόμοιες αναμνήσεις απ' τον εαυτό μου σ' αυτή την ηλικία, ταυτίζομαι με τα παιδιά όπως παρουσιάζονται μέσα απ' τα δημοφιλή αναγνώσματα, το σινεμά και την τηλεόραση. Ένα ωραίο παράδειγμα που μου έρχεται στο νου είναι το Stranger Things (τηλεοπτική σειρά επιστημονικής φαντασίας και τρόμου, εμπνευσμένη από τα βιβλία του Stephen King και τις ταινίες του Spielberg και του Carpenter). Ή το Στάσου Πλάι μου (μυθιστόρημα του King που μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον Rob Reiner).
Θα λέγατε ότι η λογοτεχνία μυστηρίου και τρόμου της Λατινικής Αμερικής παρουσιάζει ιδιάζοντα χαρακτηριστικά, τα οποία τη διαφοροποιούν από το αντίστοιχο είδος στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες;
Ειλικρινά, δεν ξέρω. Αν και διαβάζω περισσότερο από το μέσο όρο, δεν θεωρώ ότι έχω την απαραίτητη εποπτεία ώστε να είμαι αρμόδιος να κρίνω ή να αναλύσω αυτά τα πράγματα. Έχω την τάση να εστιάζω σε πολύ συγκεκριμένους συγγραφείς, κάνω όμως ό,τι μπορώ για να διευρύνω τους ορίζοντές μου. Το δεύτερο μισό αυτής της χρονιάς μπορώ να πω ότι διάβασα αρκετά βιβλία. Ελπίζω του χρόνου να τα πάω ακόμα καλύτερα!
Ποιους κλασικούς ή σύγχρονους συγγραφείς της χώρας σας θα προτείνατε σε όποιον θα ήθελε να μυηθεί στη λογοτεχνία της Αργεντινής;
Πιστεύω ότι ο Julio Cortazar είναι από τους ακρογωνιαίους λίθους της λογοτεχνίας μας - και όποιος επιθυμεί να την ανακαλύψει, καλό είναι να ξεκινήσει από κει. Το ίδιο και ο Borges, αλλά αυτό είναι μάλλον δεδομένο. Το πιο αγαπημένο μου μυθιστόρημα που γράφτηκε από συμπατριώτη μου είναι Η Εφεύρεση του Morel, του Adolfo Bioy Casares. Αληθινό αριστούργημα! Αλλά επειδή και οι τρεις που προανέφερα δεν ζουν πια, θα ήθελα να προτείνω και μια σύγχρονή μου συγγραφέα. Όλα τα μυθιστορήματα της Claudia Pineiro είναι θαυμάσια. Είναι καθιερωμένη στη χώρα μας και τα βιβλία της, το ένα καλύτερο απ' το άλλο.
Σας ευχαριστώ πολύ.
Εγώ σας ευχαριστώ, για τις τόσο οξυδερκείς ερωτήσεις και για το ότι στηρίζετε το βιβλίο μου!
(Αθήνα, Οκτώβριος 2017)
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η συνέντευξη μου παραχωρήθηκε δι' αλληλογραφίας από τον Federico Axat για λογαριασμό του διαδικτυακού περιοδικού Διάστιχο, όπου και δημοσιεύτηκε (10.1.18).
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου