Η μουσική με βοήθησε να κατανοήσω τα μαθηματικά
Η Μάριον Χωρεάνθη γεννήθηκε στη Χίο αλλά μεγάλωσε και ζει στην Αθήνα. Πραγματοποίησε σπουδές Γαλλικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ), ενώ είναι επίσης κάτοχος DEUG και Licence de Lettres Modernes (Sorbonne-Paris IV) και Diploma of English Studies (Cambridge). Παρακολούθησε συστηματικά μαθήματα εκφραστικής κίνησης και αυτοσχεδιασμού, κλασικού τραγουδιού, κιθάρας, πιάνου και θεωρητικών και έλαβε μέρος σε χορωδίες και φωνητικά σύνολα, καθώς και σε ερασιτεχνικές συναυλίες και θεατρικές παραστάσεις. Εργάστηκε ως μεταφράστρια και εικονογράφος για εκδοτικούς οίκους και περιοδικά της Αθήνας και της περιφέρειας, και στην ιδιωτική εκπαίδευση ως καθηγήτρια ξένων γλωσσών. Ασχολείται με το σχεδιασμό ιστοσελίδων, τον προγραμματισμό και τη μουσική/ηχητική επένδυση ντοκιμαντέρ, βιντεοπαιχνιδιών και θεάτρου, αρθρογραφώντας παράλληλα σε έντυπα και διαδικτυακά μέσα. Από το 1999 κινείται στο χώρο της ανεξάρτητης πειραματικής μουσικής σκηνής, σε συνεργασία με συνθέτες και συγκροτήματα από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Φτιάχνει επίσης κόμικς για μεγάλους, πολιτικό γελοιογραφικό σκίτσο, εξώφυλλα βιβλίων και μουσικών άλμπουμ και διαδικτυακά παιχνίδια γρίφων και εναλλακτικής πραγματικότητας. Έχει εκδώσει δυο μυθιστορήματα (Βρείτε την Ορτανσία, Καστανιώτης 2002 και Obliqua, 24γράμματα 2022), δυο ποιητικές συλλογές (Η Εξορία των Αρχαγγέλων, Ιωλκός 2005 και Μαύρος Καθρέφτης, Οι Εκδόσεις των Φίλων 2015), μια συλλογή διηγημάτων (Μυστική Αλφάβητος, Αθήνα 2022) και μια συλλογή δοκιμίων (Ψηφία, Ψηφίδες, Ψήγματα, Αθήνα 2022).
Σε ποιο περιβάλλον μεγαλώσατε και πώς ήταν τα παιδικά σας χρόνια;
Μεγάλωσα σε σπίτι γεμάτο βιβλία, με γονείς συγγραφείς, εκπαιδευτικούς και φιλότεχνους και οικείωση, από νωρίς, με το χώρο κυρίως του βιβλίου. Είμαι γεννημένη στη Χίο, νησί με σημαντικότατη πνευματική παράδοση και κίνηση, και έζησα τα πρώτα μου χρόνια στη Χώρα, στον Φραγκομαχαλά. Οι αναμνήσεις από την παιδική μου ηλικία είναι βέβαια μακρινές και συγχέονται με τις αφηγήσεις των μεγάλων, αλλά έχω κάποιες παραστάσεις που πρέπει να είναι καθαρά δικές μου. Έμαθα μόνη μου να διαβάζω στα τριάμισι, από μια τσάντα μαγαζιού. Εκτός από τα βιβλία, που η πρώτη μου επαφή μαζί τους ήταν "εικαστική" (δηλαδή έφτιαχνα "πύργους" στοιβάζοντάς τα ανά μέγεθος και χρώμα και μουντζούρωνα τις κενές τους σελίδες), στο σπίτι μας ακουγόταν επίσης πολλή μουσική. Ο πατέρας μου αγαπούσε τους κλασικούς συνθέτες και είχε μονίμως ανοιχτό το ραδιόφωνο στο Τρίτο Πρόγραμμα, ενώ και στη γιαγιά μου - που είχε αναξιοποίητες καλλιτεχνικές τάσεις και την έφεση να σκαρώνει δικά της παραμύθια, τα οποία μας ιστορούσε σε συνέχειες - άρεσε να ακούει εκπομπές με τραγούδια και θέατρο.
Τι σας ώθησε στη συγγραφή;
Κυρίως η ανάγκη να εκφραστώ δημιουργικά. Παρακινήθηκα όμως και από τα διαβάσματά μου, που μου έδειχναν τρόπους να περιγράφω και να ερμηνεύω ό,τι παρατηρούσα και αισθανόμουν.
Τι είναι για εσάς λογοτεχνία;
Για μένα, ο όρος "λογοτεχνία" κυριολεκτεί απολύτως. Είναι η τέχνη του λόγου, ο οποίος "ην εν αρχή" - οι δυνατότητες, τα υλικά και τα εργαλεία που μας δίνει ο λόγος για να χτίζουμε σύμπαντα ολόκληρα. Το λογοτεχνικό έργο περικλείει, λίγο πολύ, και όλες τις άλλες τέχνες. Είναι το ιδεώδες ιδεατό αρχιτεκτόνημα. Και για την οικοδόμησή του, χρειάζεται κόπος - πνευματικός όσο και χειρωνακτικός - χρόνος χωρίς "εκπτώσεις" και αμέριστη προσήλωση.
Αγαπημένοι σας λογοτέχνες;
Ενδεικτικά αναφέρω τον Παπαδιαμάντη, τον οποίο υπεραγαπώ, αλλά και τον Tolstoy, του οποίου ο Πόλεμος και Ειρήνη με έβαλε από νωρίς στο νόημα της "συνθετικής" μυθιστορηματικής γραφής - δηλαδή της οργάνωσης ετερόκλητων αφηγηματικών στοιχείων και συστατικών σ' ένα ενιαίο, συμπαγές αποτέλεσμα. Επίσης διαβάζω αστυνομικά μυστήρια, κυρίως κλασικά (Conan Doyle, Christie, Simenon) αλλά και αμερικανικό noir (Chandler, Hammett, Highsmith), επιστημονική φαντασία (Lovecraft, Asimov, Lem) και γοτθικό τρόμο, στον οποίο με μύησαν το Πορτρέτο του Dorian Gray του Wilde και η Rebecca της Du Maurier.
Υπάρχει μουσικότητα στην ποίηση;
Η μουσικότητα είναι εγγενής στην ποίηση. Ακόμα και ο πεζός λόγος, εξάλλου, όπως και ο καθημερινός προφορικός, εμπεριέχει την προσωδία, τη "μελωδική" ακολουθία των φθόγγων. Παρατηρώ τελευταία μια (επι)στροφή προς την έμμετρη ποίηση και αυτό με χαροποιεί, διότι η τήρηση του μέτρου και της ομοιοκαταληξίας είναι εξαιρετική άσκηση ύφους, χρησιμότατη επίσης στον ελεύθερο στίχο, όπως και στην πεζογραφία.
Ως μουσικός εχετε συμμετάσχει σε συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις. Πώς βλέπετε τις μουσικές σκηνές μετά τις απανωτές κρίσεις (οικονομική και υγιεινομική);
Δυστυχώς, είναι έτσι η σημερινή κατάσταση που περισσότερο από ποτέ άλλοτε η τέχνη απαξιώνεται, ενώ ευνοείται και ενθαρρύνεται το κυνήγι του κέρδους με κάθε μέσον. Ωστόσο, ως μεσογειακός λαός που είμαστε, η μουσική καθώς και οι παραστατικές τέχνες είναι στο DNA μας - γι' αυτό και αντιστέκονται σθεναρά. Όσο υπάρχουν άνθρωποι που τις υπηρετούν αλλά και τις προσλαμβάνουν με γνήσια αγάπη και αφοσίωση, πιστεύω ότι δεν κινδυνεύουν. Ίσως οι μουσικές ή και οι θεατρικές σκηνές δεν είναι πια όπως ήταν κάποτε, αλλά επιμένουν και θα βρουν το δρόμο τους μέσα στο τοπίο που διαρκώς μεταβάλλεται.
Αρθρογραφείτε, κάνετε πολλά πράγματα παράλληλα και μάλιστα που μπορεί να μην συμβαδίζουν μεταξύ τους - ή έτσι να φαίνεται. Καταπιάνεστε με πολλά, λοιπόν, τί γίνεται με τον προσωπικό σας χρόνο;
Μου είναι αδύνατον να μην ασχολούμαι συνεχώς με κάτι. Και όχι για να γεμίζω κενό χρόνο. Παρατηρώ αδιάλειπτα τον κόσμο γύρω μου, ο οποίος - ως και στις χειρότερες εκφάνσεις του - μου δίνει ιδέες που μετουσιώνονται σε διαφορετικές δημιουργικές πραγματώσεις. Με γοητεύουν, λόγου χάρη, τα πεταμένα έξω από κάδους αντικείμενα που δίχως τα "κανονικά" τους οικεία συμφραζόμενα, μετατρέπονται σε ψηφίδες ενός παράλληλου εικαστικού σύμπαντος. Και η τεχνολογία (με την οποία άρχισα να ασχολούμαι εντελώς συμπτωματικά όταν χρησιμοποίησα για πρώτη φορά υπολογιστή για τις μεταφράσεις μου, και διαπίστωσα ότι ήταν κάτι πολύ πιο συναρπαστικό από... γραφομηχανή με οθόνη) αφενός με βοηθά να υλοποιώ τις ιδέες μου και αφετέρου μου ανοίγει διαρκώς νέους δρόμους έμπνευσης και εξέλιξης.
Όταν δημιουργείτε κόμικς για μεγάλους, με πολιτικό σκίτσο, τι νιώθετε για την τρέχουσα πολιτική κατάσταση;
Ο καιρός μας είναι έντονα μεταβατικός, "ανισόρροπος" με την έννοια ότι δεν έχει αξιόπιστο κέντρο βάρους και παραπαίει μεταξύ ακροτήτων. Εδώ και κάποιες δεκαετίες διανύουμε ένα παρατεταμένο Fin de Siècle, μια εποχή ζυμώσεων, προόδου αλλά και παρακμής. Ζούμε σε μια παγκόσμια Βαβέλ. Τα πολιτικά/οικονομικά σκάνδαλα αποτελούν, δυστυχώς, αναπόσπαστο μέρος της αντιφατικής αυτής κατάστασης, σ' έναν φαύλο κύκλο αλληλογένεσης και αλληλεξάρτησης. Τρομάζω και θλίβομαι με όσα συμβαίνουν, δεν θέλω όμως να χάσω την αισιοδοξία μου. Ο τροχός γυρίζει ακατάπαυστα, φέρνοντας μοιραία την ανατροπή, όσο παγιωμένα και αν μας φαίνονται τα πράγματα.
Πώς βγαίνουν οι τίτλοι στα βιβλία σας, πριν ή μετά;
Συνήθως μετά, στο τέλος. Και ομολογώ ότι τους τρέμω. Είναι το δυσκολότερο στάδιο της συγγραφής!
Ποια είναι τα μουσικά σας ακούσματα;
Τα πρώτα μου ακούσματα ήταν η κλασική μουσική, η όπερα, αλλά και η ελληνική παραδοσιακή μουσική, όπως και οι ελληνικές και ξένες ραδιοφωνικές "επιτυχίες" της εποχής εκείνης. Στην εφηβεία μου, πήρα δώρο από τον νονό μου μια κασέτα με αμερικανικά τραγούδια διαμαρτυρίας από το θρυλικό φεστιβάλ του Woodstock. Μαζί με το γαλλικό Chanson (Brassens, Brel, Ferré, Moustaki, Vian, Barbara) που ανακάλυψα στη βιβλιοθήκη του Γαλλικού Ινστιτούτου όπου φοιτούσα, ήταν το έναυσμα για να ασχοληθώ αρχικά με την τραγουδοποιΐα/μπαλάντα (singing/songwriting) και αργότερα να πειραματιστώ με τον ηλεκτρονικό ήχο και να εξερευνήσω τα ηχοχρώματα άλλων μουσικών δρόμων και ειδών, συχνά χρησιμοποιώντας αντισυμβατικά τη φωνή μου ως μουσικό όργανο ή/και ηχητικό εφέ.
Τι είναι η μουσική για εσάς;
Ο χτύπος της καρδιάς του σύμπαντος, ο μετρονόμος της ύπαρξής μας. Και η τέχνη που με συμφιλίωσε με τα μαθηματικά - έναν από τους εφιάλτες των σχολικών μου χρόνων - βοηθώντας με να τα κατανοήσω σε βάθος και τελικά να τα αγαπήσω.
Έχετε επικοινωνία με το αναγνωστικό σας κοινό; Σε ποιο κοινό απευθύνεστε;
Χαίρομαι πολύ όταν έχω την ευκαιρία να επικοινωνώ με ανθρώπους που διάβασαν ένα βιβλίο μου, είδαν ένα εικαστικό μου έργο ή άκουσαν κάποιο μουσικό μου κομμάτι, και δέχομαι κάθε τους άποψη ή ερμηνεία. Απευθύνομαι σε όποιον έχει τη διάθεση να ψάξει λίγο περισσότερο, να "αφουγκραστεί" αυτό που διαβάζει, κοιτάζει ή ακούει, να μην αρκεστεί στην επιφάνεια. Μου αρέσει να παίζω με λέξεις και νοήματα, να κρύβω μέσα στα γραπτά μου γρίφους και αναφορές σε άλλα κείμενα, καθώς και σε διαφορετικού τύπου έργα τέχνης.
Σε ποια ηλικία ξεκινήσατε να γράφετε;
Οργανωμένα και συνειδητά, στα 12-13 μου. Στίχους στην αρχή, με "παραδοσιακά" μέτρα και ομοιοκατάληκτα σχήματα στα οποία πειραματιζόμουν για εξάσκηση, συνοδευόμενους από αυτοσχέδιες μελωδίες. Οι περισσότεροι είναι συγκεντρωμένοι στις ποιητικές μου συλλογές Η Εξορία των Αρχαγγέλων (Ιωλκός 2005) και Μαύρος Καθρέφτης (Οι Εκδόσεις των Φίλων 2015), που εκδόθηκαν πολύ αργότερα. Στη συνέχεια καταπιάστηκα με το πεζό, μεταφράζοντας για εκδοτικούς οίκους μυθιστορήματα από τα Αγγλικά και τα Γαλλικά, και σύντομα γράφοντας το πρώτο δικό μου μυθιστόρημα, Βρείτε την Ορτανσία (Καστανιώτης 2002), αστυνομική σάτιρα εμπνευσμένη κυρίως από τον Exbrayat και την Christie. Μάλιστα η αρχή του βιβλίου αυτού έγινε σε συνεργασία με την αδελφή μου, αλλά η κοινή μας απόπειρα δεν ευδοκίμησε και το συνέχισα μόνη μου, κρατώντας τις δικές μου συνεισφορές στο κείμενο και αλλάζοντας την αρχική του λογική. Το πιο πρόσφατο μυθιστόρημά μου, Obliqua (24γράμματα 2022) - σε κλίμα μυστηρίου και ψυχολογικού τρόμου - είναι η άτυπη συνέχεια του πρώτου, μπορεί όμως και να διαβαστεί αυτόνομα.
Ποιος είναι ο σκοπός της λογοτεχνίας στη ζωή μας;
Καταφυγή, παρηγοριά, κι ένα παράθυρο στην κρυμμένη ουσία του κόσμου - σε ό,τι αβασάνιστα προσπερνούμε θεωρώντας το δεδομένο ή ίσως ανάξιο προσοχής. Ακόμα, η αφορμή για να δούμε αλλιώς τα πράγματα, να ακονίσουμε το μυαλό μας, να αφυπνιστούμε συναισθηματικά, να αντιληφθούμε τις υπόγειες διακλαδώσεις, διαστρωματώσεις και "συμπαιγνίες" των εννοιών.
Η τέχνη τι είναι για εσάς;
Η εκδήλωση του "μέσα κόσμου", η διαλεκτική σχέση με το ορατό και το αόρατο σύμπαν, το αποκαλυπτικό καθρέφτισμα αυτού που εισπράττουμε ως πραγματικότητα σ' ένα αφαιρετικό σύστημα συνδηλώσεων. Στο πρακτικό θέμα, πολλή δουλειά, εις βάθος έρευνα και σχολαστική προσοχή στη λεπτομέρεια, ακόμα και αν δεν είναι άμεσα ορατή στον αποδέκτη.
"Δεν τελειώνει εδώ το ταξίδι κι ο κύκλος ανοίγει ξανά, δεν τελειώνει για μας το ταξίδι που συναντιόμαστε στα σκοτεινά". Στίχοι σας. Μιλήστε μας για τι συναντήσεις στα σκοτεινά.
Το σκοτάδι, όπως και το "πουθενά" που αναφέρεται στους συγκεκριμένους στίχους (από το τραγούδι Δεν Τελειώνει εδώ το Ταξίδι, που μάλιστα συμμετείχε στο προτελευταίο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, το 2007), είναι το "τυφλό σημείο" όπου τέμνονται και σβήνονται οι αντιθέσεις και οι αντιφάσεις της ύπαρξής μας. Το τραγούδι γράφτηκε με έμμεση αφορμή τις εξαφανίσεις παιδιών και νέων, για τις οποίες έβλεπα αναρτημένες αφίσες στους σταθμούς του μετρό. Με απασχολεί ιδιαίτερα η περιπλοκότητα του ανθρώπινου όντος, το εύθραυστο και εφήμερο της ζωής, η τραγικά ειρωνική επίγνωση της θνητότητάς μας, η άβυσσος της ψυχής και του μυαλού μας που ίσως ποτέ δεν θα μπορέσουμε να την αποκρυπτογραφήσουμε ικανοποιητικά.
Έχετε αγαπημένο βιβλίο;
Πάρα πολλά είναι τα βιβλία που αγαπώ. Ωστόσο, επιστρέφω τακτικά στην ποίηση του Σολωμού και του Καρυωτάκη και τα γραπτά (ποιήματα και πεζά) του Poe και του Nietzsche, τα οποία επίσης καθόρισαν τον τρόπο σκέψης μου και το πώς λειτουργώ δημιουργικά.
Πού βρισκόμαστε τώρα, ως χώρα, πολιτιστικά σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο;
Ακούω συχνά, με λύπη μου, να απαξιώνεται ή να θεωρείται ανύπαρκτη η σύγχρονη πολιτισμική προσφορά της πατρίδας μας. Πράγμα άδικο και κατά τη γνώμη μου οξύμωρο. Διότι δεν πιστεύω να υπάρχει άλλη χώρα με τόσο έντονη δημιουργική έφεση και καλλιτεχνική δραστηριότητα. Το ότι δεν προβάλλονται στο εξωτερικό ελληνικά λογοτεχνικά έργα, οφείλεται σε παράγοντες απολύτως ανεξάρτητους από την ποιότητα ή το "βάρος" τους. Δεν πρόκειται για πολιτισμικό, αλλά για καθαρά τεχνικό ζήτημα. Η ελληνική εκδοτική παραγωγή δεν κινείται - τουλάχιστον όχι στο σύνολό της - όπως σε άλλες χώρες της Ευρώπης ή στην Αμερική. Εδώ ο συγγραφέας δεν γίνεται "υπάλληλος" του εκδότη, με την υποχρέωση να παραδίδει έργο σε αυστηρά τακτό πλαίσιο, ούτε υπάρχουν υποδομές για να μεταφράζεται σε άλλες γλώσσες και να προωθείται σε ξένες αγορές μεγάλος όγκος λογοτεχνικού υλικού. Είμαστε μια μικρή, κλειστή αγορά με ιδιότυπα χαρακτηριστικά και κανόνες - και όχι μόνο στο χώρο του βιβλίου. Κι ένας απ' τους σημαντικότερους παράγοντες της "απομόνωσής" μας είναι η γλώσσα μας, που δεν είναι εξίσου διαδεδομένη με την αγγλική, ή και μια δυο άλλες ευρωπαϊκές.
Τι σας θλίβει περισσότερο στην εποχή μας;
Μια τάση να αποθαρρύνεται η ψύχραιμη, σφαιρική, συνδυαστική σκέψη και να προωθείται η επιπόλαιη, αποσπασματική και φορτισμένη από επιθετικό συναισθηματισμό αντίληψη των δεδομένων, καθώς και η προσκόλληση στο "εγώ" και η ασυζητητί απόρριψη κάθε αντίθετης, ή απλώς διαφορετικής γνώμης - με το απατηλό, μάλιστα, προκάλυμμα της κοινωνικής προόδου και του "κοινού καλού". Η απολυτότητα με την οποία επιχειρείται η αποκοπή του παρελθόντος απ' το παρόν, η πραγματολογική αλλοίωση της Ιστορίας και η επιβολή σχεδόν άτεγκτης κυριολεξίας στην τέχνη - που αντιβαίνει θεμελιωδώς, οργανικά και συστημικά στην ουσία της τέχνης, στον ίδιο το λόγο ύπαρξής της. Και όλα αυτά σε ακραία αντιδιαστολή και αντιπαράθεση με όντως απολιθωματικές νοοτροπίες που εμμένουν εξίσου επιθετικά, υπονομεύοντας την ουσιαστική εξέλιξη και πρόοδο. Όποια μέση κατάσταση υπάρχει, συνθλίβεται από την πιο θεαματική και θορυβώδη σύγκρουση των άκρων. Ιδίως οι νεότερες γενιές που γνωρίζουν μονάχα την κατακερματισμένη, μονόπαντη αυτήν εκδοχή των γεγονότων, όντας ταυτόχρονα εξαρτημένες από τη μαζική ψυχολογία των κοινωνικών δικτύων και την τεχνητή νοημοσύνη που "σκέφτεται" βολικά για λογαριασμό τους, δεν ξέρω αν θα είναι ποτέ σε θέση να αποκτήσουν ξανά την ικανότητα αποστασιοποίησης από τα πράγματα και αντικειμενικής τους αποτίμησης.
Τι ετοιμάζετε;
Έχω "απλωμένο τραχανά", που λένε στα μέρη της μητέρας μου (Αιτωλοακαρνανία). Διάφορα εγχειρήματα σε εξέλιξη. Ένα βιβλίο, ένα διαδικτυακό παιχνίδι, ένα μουσικό άλμπουμ. Και κάτι ακόμα, πειραματικό, που είναι σε "εμβρυικό" στάδιο και ούτε κι εγώ δεν ξέρω τι θα βγει!
(Αθήνα, Δεκέμβριος 2025)
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η συνέντευξη μου ζητήθηκε από τη Μαίρη Λαρεντζάκη-Γκιώνη, στην οποία και την παραχώρησα, για λογαριασμό της εφημερίδας Παλμός, όπου και δημοσιεύτηκε (19.12.25).
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου