Άλλο ένα Ταξίδι με... τον Μικρό Πρίγκιπα (2015)

Εκείνον... του Antoine de Saint-Exupery

Γραμμένη το 1943, έναν μόλις χρόνο πριν τη μυστηριώδη εξαφάνιση του δημιουργού της, η διαχρονικά εμβληματική νουβέλα του συγγραφέα και πιλότου της γαλλικής Πολεμικής Αεροπορίας Antoine de Saint-Exupery πρέπει να είναι ένα απ' τα πιο πολυδιασκευασμένα λογοτεχνικά έργα παγκοσμίως, σε όλες σχεδόν τις μορφές και τις εκφάνσεις της τέχνης. Αν και έχει περάσει στη συνείδηση των περισσότερων ως αφήγημα απευθυνόμενο σε παιδιά, στην πραγματικότητα πρόκειται για κείμενο βαθιά φιλοσοφικό, το οποίο μεταμφιέζει τον κοινωνικό σχολιασμό και τις υπαρξιακές αλληγορίες του σε εκ πρώτης όψεως εύληπτες όσο και διασκεδαστικές παραβολές.

Αυτήν ακριβώς την ανάγνωση επέλεξε η φιλόλογος, θεατρολόγος και σκηνοθέτις Δέσποινα Πολίτου στο ανέβασμα της παράστασης Άλλο ένα Ταξίδι με... τον Μικρό Πρίγκιπα (Εκείνον... του Antoine de Saint-Exupery), προτείνοντας μια τεχνικά καινοφανή διεκπεραίωση της ιστορίας και ταυτόχρονα μένοντας πιστή στο πνεύμα όπως και στο γράμμα του πρωτότυπου έργου.

Με τον Γιώργο Δαφνόπουλο στο ρόλο του Μικρού Πρίγκιπα και την Ειρήνη Δρακοπούλου σε όλους τους υπόλοιπους, οι παραδειγματικές φιγούρες του ήδη γνώριμου μύθου μετουσιώνονται σε οντότητες αμιγώς συμβολικές, κινούμενες με ευπρόσδεκτα ανεπιτήδευτη χορογραφική ακρίβεια μέσα στο chiaroscuro ενός λειτουργικά λιτού, υπαινικτικού σκηνικού. Εσκεμμένα ή όχι, ο συγκεκριμένος τρόπος διανομής των ρόλων διαχωρίζει ακόμα πιο έντονα τις δυο αντικρουόμενες πλευρές: από τη μια τους χαρακτήρες (τους οποίους υποδύεται διαδοχικά η Δρακοπούλου) που απαρτίζουν το νοήμονα γήινο κόσμο μας - τον πιλότο που έπεσε με το χαλασμένο αεροπλάνο του στην καρδιά της Σαχάρας και τους πωρωμένους με τα άχρηστα πλούτη, τις άγονες συσσωρευμένες γνώσεις και την ασύδοτη εξουσία τους εκπροσώπους των αντίστοιχα υποδηλούμενων κοινωνικών τάξεων και ομάδων - και από την άλλη, ολομόναχο, τον ουρανοκατέβατο ταξιδιώτη με την όψη και τη φαινομενική αφέλεια ενός μικρού αγοριού.

Ο εξωγήινος ήρωας, ωστόσο, δεν είναι απαραίτητο να εκληφθεί στην κυριολεξία ως παιδί. Ο Μικρός Πρίγκιπας είναι ένα ανθρωπόμορφο πλάσμα από άλλον πλανήτη, το οποίο δεν ακολουθεί οπωσδήποτε τις ηλικιακές προδιαγραφές των γήινων λογικών όντων και παραμένει ανέγγιχτο από τα ελαττώματα του είδους μας - γι' αυτό άλλωστε και είναι σε θέση να τα κρίνει με ανεπηρέαστη, αποστασιοποιημένη ματιά, να αντιλαμβάνεται και να εκθέτει σε όλη της την έκταση και δίχως περιστροφές την ευτέλεια και τη ματαιότητά τους. Αλλά και ο σουρεαλισμός των επιμελώς άτεχνων σκαριφημάτων με τα οποία ο πιλότος ("ναυαγός" κι εκείνος του ουρανού) απαντά στις επίμονες απορίες του απεικονίζει αφοπλιστικά και εύστοχα συγχρόνως το φτιαχτό, σε μεγάλο βαθμό, σύστημα (συν)ύπαρξης και αξιών μας, του οποίου ο παραλογισμός, είτε εγγενής είτε συμπτωματικός, μας έχει γίνει τρόπος ζωής και επομένως όχι μονάχα δεν μας παραξενεύει πια, μα συχνά δεν μας είναι καν αντιληπτός.

Όμως η γήινη εμπειρία του Μικρού Πρίγκιπα δεν είναι εποικοδομητική μόνο για τον πιλότο, ο οποίος μέσω του εξωγήινου επισκέπτη υποχρεώνεται να ξανακοιτάξει τον κόσμο με βλέμμα απαλλαγμένο από τις ανθρώπινες προκατασκευασμένες νοοτροπίες, κενές φιλοδοξίες και ανούσιες υλικές επιδιώξεις. Είναι εξίσου καθοριστική για τον ίδιο τον Μικρό Πρίγκιπα, που εγκαταλείποντας τον απομονωμένο του αστεροειδή βγαίνει απότομα απ' την προστατευτική σφαίρα της παιδικής (αν όχι ηθελημένα παιδιάστικης) αθωότητάς του και βιώνει καταστάσεις και συναισθήματα που αλλιώς δεν θα δοκίμαζε ποτέ. Η φροντίδα για το τριαντάφυλλο και η εξημέρωση της αλεπούς τον μυούν στη γλυκιά αναστάτωση του έρωτα και της φιλίας, ενώ η γνωριμία με το φίδι τον φέρνει αντιμέτωπο και τελικά τον συμφιλιώνει με το αμετάκλητο αλλά και τη λυτρωτική δύναμη του θανάτου.

Στην ουσία ο πιλότος και ο Μικρός Πρίγκιπας δεν είναι παρά ένα και το αυτό: ο αλλοτριωμένος από την αγκύλωση των κοινωνικών συμβάσεων, επιταγών και στερεοτύπων ενήλικας που επιστρέφει στις ρίζες της ύπαρξής του έτσι ώστε να επανακτήσει τις ξεχασμένες και περιφρονημένες, αρχέτυπα ειδοποιούς ιδιότητες του ανθρώπινου όντος. Στο τέλος όμως θα αποχωριστεί αναγκαστικά τον παιδικό εαυτό του με μια συμβολική πράξη έμμεσης αυτοκτονίας, αφού η κεκτημένη ενήλικη πείρα του έτσι κι αλλιώς δεν του επιτρέπει να διατηρήσει ανόθευτη (τόσο από την ασχήμια όσο και από την ομορφιά της ζωής) τη διαύγεια του παιδικού βλέμματός του.

Οι δυο νεαροί ηθοποιοί που ουσιαστικά επωμίζονται όλη την παράσταση κατορθώνουν να χτίσουν απ' το σχεδόν τίποτα το πολυεπίπεδο σύμπαν της ιστορίας. Η Ειρήνη Δρακοπούλου περνά με αξιοσημείωτη άνεση από τον κάθε ρόλο της στον επόμενο, δανείζοντας φωνή και κίνηση σε μια πλειάδα προσώπων μέσα από ανάλογες μεταμορφώσεις, αθέατες εμφανισιακά και όμως πειστικά αισθητές χάρη στην ερμηνευτική προσαρμοστικότητα και ευελιξία της. Ο Γιώργος Δαφνόπουλος - τον οποίο είχα επίσης την τύχη να δω ως Birdy στην αρχή της χρονιάς και πιο πρόσφατα ως Διονύσιο Σολωμό (στην άκρως ενδιαφέρουσα θεατρική εκδοχή του μυθιστορήματος της Ελένης Κεκροπούλου Αγγέλικα η Μαντενούτα, από τη Μαίη Σεβαστοπούλου) - ενστερνίζεται και υπηρετεί το ρόλο του Μικρού Πρίγκιπα με πάθος που συνεπαίρνει και συγκινεί, καθώς και με το αρμόζον κράμα αγνότητας, ζωηράδας και (θυμο)σοφίας, το οποίο ταιριάζει γάντι στη φυσιογνωμία και το ταμπεραμέντο του. Η σκηνοθεσία της Δέσποινας Πολίτου είναι καλοζυγισμένη και συνεπής, ενώ η μουσική του Σωτήρη Καστάνη υπογραμμίζει και μαζί οδηγεί διακριτικά αλλά αδιάκοπα (ακόμα και στις στιγμές που δεν ακούγεται) το ρυθμό και τον τόνο της δράσης.

(Αθήνα, Νοέμβριος 2015)

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το κείμενο αυτό πρωτοδημοσιεύτηκε στο διαδικτυακό περιοδικό Διάστιχο (12.12.15). Οι παραστάσεις του Ταξιδιού με το Μικρό Πρίγκιπα θα δίνονται από τις 23 Νοεμβρίου 2015 και κάθε Δευτέρα στο θέατρο Τόπος Αλλού της Κυψέλης.